Έρευνα με τίτλο: «Το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα: 10 χρόνια μετά»

medlabnews.gr iatrikanea

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» και το Εργαστήριο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (LabHTA) του Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής πραγματοποιούν έρευνα με τίτλο: «Το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα: 10 χρόνια μετά»

H  έρευνα αποτελεί συνέχεια αντίστοιχης μελέτης που πραγματοποιήθηκε το 2014 με τίτλο «Το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα», μέσα από την οποία αναδείχθηκαν σημαντικές πτυχές του φορτίου της νόσου στην Ελλάδα και διαμορφώθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, με σκοπό τη βελτίωση του «ταξιδιού» των γυναικών με τον καρκίνο μαστού.

Στόχος της έρευνας

Στόχος της παρούσας έρευνας δέκα χρόνια μετά, είναι να αποτυπώσει το «ταξίδι» των γυναικών με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα, από το πρώτο εύρημα/σύμπτωμα έως και το στάδιο της παρακολούθησης, να εντοπιστούν πιθανά εμπόδια, καθυστερήσεις και ανισότητες στην πρόσβαση των γυναικών με καρκίνο του μαστού στις υπηρεσίες υγείας καθώς και να σκιαγραφηθεί ο τρόπος που η νόσος έχει επηρεάσει τις ασθενείς και τις οικογένειές τους.

Συμμετοχή στην έρευνα

Στην έρευνα μπορεί να συμμετάσχει κάθε γυναίκα άνω των 18 ετών, η οποία έχει νοσήσει από καρκίνο του μαστού από 1/1/2019 έως 30/6/2023 και τόσο η διάγνωση όσο και οι θεραπείες έχουν γίνει στην Ελλάδα.

Η συμμετοχή στην έρευνα είναι ανώνυμη και γίνεται ηλεκτρονικά, συμπληρώνοντας τo κατάλληλο ερωτηματολόγιο. Κάθε συμμετοχή είναι σημαντική καθώς τα αποτελέσματα της έρευνας θα χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουμε τον σχεδιασμό κατάλληλων πολιτικών προς όφελος κάθε ασθενούς με καρκίνο του μαστού στη χώρα μας.

Η έρευνα πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της AstraZeneca και έχει εγκριθεί από την Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Περισσότερες πληροφορίες

Διαβάστε επίσης:

Αφιέρωμα Medlabnews.gr – IatrikaNea: Ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί! Η γνώση είναι δύναμη!

Υστερεκτομή τι είναι; Χρειάζονται τεστ Παπανικολάου οι γυναίκες που έχουν χειρουργηθεί;

του Γιώργου Μονεμβασίτη *, M.D., medlabnews.gr

Η υστερεκτομή είναι μια εγχείρηση αφαίρεσης της μήτρας. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο τράχηλος της μήτρας αφαιρείται καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις αφαιρούνται επίσης οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες.

Ο όρος υστερεκτομή προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «ύστερον» που σημαίνει μήτρα και «εκτομή» που σημαίνει εκτομή ή αφαίρεση. Σε περιπτώσεις καρκίνου ή κάποιας άλλης παθολογίας, δυστυχώς, δεν υπάρχει σχεδόν καμία άλλη επιλογή από την αφαίρεση της μήτρας. Κάθε χρόνο, υφίστανται υστερεκτομή περίπου 500.000 γυναίκες. 

Οι ενδείξεις για την επέμβαση περιλαμβάνουν καλοήθεις ή κακοήθεις μεταβολές του τοιχώματος ή της κοιλότητας της μήτρας και ανωμαλίες του τραχήλου (συμπεριλαμβανομένων ενδομήτριου καρκίνου, τραχηλικού καρκίνου, βαριάς δυσλειτουργικής αιμορραγίας, μεγάλων ή αιμορραγούντων ινομυωμάτων, πρόπτωσης της μήτρας, ή βαριάς ενδομητρίωσης). 

Η προσπέλαση για την εκτομή μπορεί να είναι είτε κοιλιακή ή κολπική. Η κοιλιακή προσπέλαση είναι η συνηθέστερα χρησιμοποιούμενη για την εξαίρεση μεγάλων όγκων όταν πρόκειται να αφαιρεθούν επίσης οι ωοθήκες και οι ωαγωγοί· και όταν υπάρχει ανάγκη εξέτασης των παρακείμενων πυελικών δομών, όπως των τοπικών λεμφαδένων. Η κολπική υστερεκτομή είναι κατάλληλη, όταν το μέγεθος της μήτρας είναι μικρότερο εκείνου των 12 εβδομάδων κύησης, δεν υπάρχει υποψία οποιασδήποτε άλλης ενδοκοιλιακής παθολογίας και όταν ο χειρουργικός σχεδιασμός περιλαμβάνει την αποκατάσταση κυστεοκήλης, εντεροκήλης ή ορθοκήλης.

Είδη υστερεκτομής απεικονίζονται παρακάτω. Οι σκιασμένες περιοχές δείχνουν τα μέρη του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος που έχουν αφαιρεθεί.

Μερική ή υφολική υστερεκτομή

Συνεπάγεται μόνον την αφαίρεση του άνω μέρους της μήτρας, διατηρώντας τον τράχηλο της μήτρας, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες.

Ολική ή υστερεκτομή

Συνεπάγεται την αφαίρεση της μήτρας και του τράχηλου της μήτρας, ενώ διατηρούνται οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες.

Ολική υστερεκτομή με εκτομή της ωοθήκης και της σάλπιγγος Συνεπάγεται την αφαίρεση της μήτρας και του τράχηλου της μήτρας, μαζί και ενός ή και των δύο ωοθηκών και των σαλπίγγων.

Μετά από μια υστερεκτομή η γυναίκα δεν εμμηνορροεί πλέον και δε μπορεί να μείνει έγκυος. Η υστερεκτομή εκτελείται τις πιο πολλές φορές για τη θεραπεία παθήσεων όπως η ακατάσχετη αιμορραγία, τα ινώματα, η ενδομητρίωση ή η πρόπτωση. Σ’ ένα μικρό αριθμό περιπτώσεων, η υστερεκτομή αποτελεί μέρος της θεραπευτικής αγωγής για καρκίνους όπως είναι ο καρκίνος της μήτρας ή ο καρκίνος των ωοθηκών. 

Αν η ασθενής ήταν εμμηνοπαυσιακή πριν από την επέμβαση, η υστερεκτομή δεν προκαλεί καμιά ιδιαίτερη μεταβολή παρά μόνο την εξαφάνιση των συμπτωμάτων τα οποία είχαν καταστήσει αναγκαία την επέμβαση.

Αν η ασθενής δεν ήταν εμμηνοπαυσιακή και οι ωοθήκες δεν αφαιρεθούν, η υστερεκτομή προκαλεί εξαφάνιση της περιόδου και απουσία δυνατότητας εγκυμοσύνης, όμως ο ορμονικός κύκλος συνεχίζεται. Αν οι ωοθήκες έχουν αφαιρεθεί, η υστερεκτομή προκαλεί εμμηνόπαυση η οποία ενδεχομένως θα διορθωθεί χάρη σε ορμονοθεραπεία υποκατάστασης.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος μια υστερεκτομή να προκαλεί αύξηση βάρους, διαταραχές ψυχικής διάθεσης και σεξουαλικότητας. Η μήτρα και ο τράχηλός της δεν παρεμβαίνουν στη σεξουαλικότητα και η αφαίρεσή τους δεν μεταβάλλει το μήκος του κόλπου.

Χρειάζονται τεστ Παπανικολάου οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή

Είναι σημαντικό να μιλούν οι γυναίκες με το γιατρό τους για τα μελλοντικά τεστ Παπανικολάου. Οι γυναίκες θα χρειάζονται ακόμη τακτικά διαγνωστικά επιχρίσματα κόλπου (όπου ένα δείγμα κυττάρων περισυλλέγεται από το άκρο του γυναικείου κόλπου) εάν έχουν ακόμη τον τράχηλο της μήτρας, είχαν υποβληθεί σε υστερεκτομή σαν μέρος θεραπευτικής αγωγής για γυναικολογικό καρκίνο (δηλαδή του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών, τού ενδομητρίου, του γυναικείου κόλπου), εάν είχε ποτέ διαπιστωθεί μια σοβαρή ανωμαλία σ’ ένα τεστ Παπανικολάου ή αν δεν είχανε κάνει ποτέ τεστ Παπανικολάου. 

• Εάν έχει γίνει υφολική υστερεκτομή (έχει δηλαδή αφαιρεθεί μόνο το σώμα της μήτρας και έχει μείνει ο τράχηλος) και βέβαια χρειάζεται τεστ Παπανικολάου.
• Εάν η υστερεκτομή έγινε για κακοήθεια, χρειάζεται παρακολούθηση με τεστ Παπανικολάου για το ενδεχόμενο εμφάνισης αλλοιώσεων στον κόλπο.
• Το ίδιο ισχύει και για περιπτώσεις με ιστορικό προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας στο παρελθόν ή σε κάθε περίπτωση, που έγινε μεν η υστερεκτομή για άλλο λόγο (π.χ. ινομυώματα, αιμορραγίες, ενδομητρίωση), αλλά βρέθηκαν στη βιοψία αλλοιώσεις από HPV στον τράχηλο.
• Μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που έχει γίνει ολική υστερεκτομή για καλοήθη πάθηση και δεν υπήρξε ιστορικό με αλλοιώσεις από HPV, δεν συνιστάται κυτταρολογικός έλεγχος του κόλπου.

Σε περίπτωση που η γυναίκα δεν γνωρίζει τι είδος υστερεκτομής είχε υποβληθεί, τι γίνεται;

Πολλές γυναίκες δε γνωρίζουν ακριβώς σε τι είδος υστερεκτομής είχαν υποβληθεί γι αυτό είναι σημαντικό να το μάθουν από το γιατρό τους. Εάν ο γιατρός τους δεν έχει στο ιστορικό τους στοιχεία για την εγχείρηση τότε μπορεί να χρειάζεται μια εξωτερική εξέταση ή ένα γυναικολογικό υπέρηχο ή ένα επίχρισμα (δείγμα κυττάρων).

* Ο Γιώργος Μονεμβασίτης είναι Μαιευτήρας-Γυναικολόγος.

Επ. Καθηγητής Παν/μίου Cornell, H.Π.Α., 
Εξειδικευτής στην Ουρογυναικολογία και Χειρουργική Χαλάρωσης Πυέλου.

Διαβάστε επίσης

• ΠΑΠ ΤΕΣΤ, ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ
• Παθήσεις Του Μαστού
• Νόσος Paget, μια σπάνια μορφή καρκίνου μαστού.
• YΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΜΑΣΤΟΥ. ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ; ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑ ΤΗΝ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ;
• Πως αναπτύσσεται ο καρκίνος της μήτρας; Η σημασίας της πρόληψης. Το τεστ ΠΑΠ και η θεραπεία.
• Πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η τραχηλίτιδα της μήτρας, τι την προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται;
• Human Papillomaviruses (HPV). Kονδυλώματα - μυρμηκιες

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η ημερίδα του Συλλόγου Κ.Ε.Φ.Ι. με θέμα «Γυναίκα και Καρκίνος»

medlabnews.gr iatrikanea

Ο Σύλλογος Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων, Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.» διοργάνωσε Επιστημονική Ημερίδα με θέμα «ΓΥΝΑΙΚΑ & ΚΑΡΚΙΝΟΣ», η οποία πραγματοποιήθηκε στο φιλόξενο χώρο του Αμφιθεάτρου του Ινστιτούτου ΠΑΣΤΕΡ την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2024.

Την Ημερίδα προλόγισε η κα Ζωή Γραμματόγλου, Πρόεδρος του Συλλόγου Κ.Ε.Φ.Ι., η οποία αναφέρθηκε στη γιορτή της γυναίκας καθώς και στη σημασία της επιστήμης στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, των γυναικολογικών καρκίνων ενώ εξήγησε τη σημασία της ένταξης του καρκίνου του πνεύμονα στην Ημερίδα «Γυναίκα και Καρκίνος» καθώς είναι ολοένα και αυξανόμενα τα σχετικά περιστατικά στο γυναικείο πληθυσμό. 

Η κα Φωφώ Καλύβα, Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, εκπροσωπώντας την Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας, κα Ειρήνη Αγαπηδάκη, αναφέρθηκε στην Ημέρα της Γυναίκας και στην ανάγκη υποστήριξης των γυναικών. Εξήρε το έργο του Συλλόγου Κ.Ε.Φ.Ι. για την πολυεπίπεδη υποστήριξη των γυναικών με καρκίνο, αναφέρθηκε εκτενώς στη δράση του Συλλόγου, ενώ δήλωσε συγκινημένη που συμμετέχει σε αυτό το κάλεσμα αφύπνισης με έμφαση την πρόληψη κατά του καρκίνου. Ο καρκίνος αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας και η ανάγκη εκπόνησης ενός σχεδίου για τον καρκίνο επιτακτική. Αναφέρθηκε εκτενώς στο σχέδιο δράσης του 2024 καθώς και στο ψηφιακό μετασχηματισμό.

Η Δρ. Π. Ζησιμοπούλου, κατ’ ανάθεση Γενική Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου ΠΑΣΤΕΡ (Ε.Ι.Π.), τόνισε  ότι με χαρά το Ινστιτούτο ΠΑΣΤΕΡ φιλοξενεί την Ημερίδα. Το Ε.Ι.Π. ως κοινωφελές ίδρυμα υποστηρίζει τέτοιες δράσεις και ευχήθηκε καλή επιτυχία στη διοργάνωση.

Το Προεδρείο τίμησαν με την παρουσία τους ο κ. Αλέξανδρος Αρδαβάνης, Παθολόγος - Ογκολόγος, Διευθυντής Α' Παθολογικό Τμήμα, Γ.Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας» και ο κ. Αντώνης Χαρλαύτης, Χειρούργος Μαστού Γ.Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας».

Στη συνέχεια, οι γυναίκες ασθενείς αναφέρθηκαν στις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τα προβλήματα των ασθενών. Η συντονίστρια κα Φωτεινή Φλουρή επισήμανε την ανάγκη η ιατρική να γίνει πολύ πιο ανθρωποκεντρική. Η κα Στέλλα Ρουμελιώτη αναφέρθηκε στο φόβο που ένιωσε στο άκουσμα της διάγνωσης, στην ανάγκη της για βοήθεια και στη συμπαράσταση που πήρε από το Σύλλογο Κ.Ε.Φ.Ι. Η κα Ειρήνη Λιονάκη αναφέρθηκε στη νόσο, στις υποτροπές, στον τρόπο που το αντιμετώπισε καθώς και στο σύνολο των υποτροπών που είχε. Τόνισε τη σημασία της στήριξης του οικογενειακού περιβάλλοντος και των ιατρών με ενσυναίσθηση. Η κα Ελένη Μάνεση αναφέρθηκε στους καρκίνους που είχε πάθει. Ο ασθενής αφήνεται επί της ουσίας στα χέρια του Θεού και των γιατρών και τους ευχαριστεί και τους δύο. Τόνισε τη σημασία της πρόληψης και την αξία του να φροντίζει κανείς τον εαυτό του.

Ακολούθως , ο κ. Αντώνης Χαρλαύτης, Χειρούργος Μαστού Γ.Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας» αναφέρθηκε διεξοδικά στη γυναίκα και στον καρκίνο του μαστού. Επισήμανε τη σημασία του προληπτικού ελέγχου επισημαίνοντας το διαχωρισμό πληθυσμιακού και ατομικού. Ανέπτυξε τις σύγχρονες μεθόδους έγκαιρης διάγνωσης καθώς και τη συμβολή της γενετικής στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Τέλος, ανέπτυξε διεξοδικά τις τελευταίες εξελίξεις της χειρουργικής αντιμετώπισης σήμερα.

Η κα Ιωάννα Τσιαούση, Γυναικολόγος-Μαιευτήρας, MD, PHD, MSc, MBA, Πρόεδρος της «Women’s Health First» Fellow of the European Committee of Sexual Medicine (FECSM)  λόγω έκτακτων ανειλημμένων υποχρεώσεων του κ. Δημήτρη Παπαθεοδώρου, Διδάκτορος Πανεπιστημίου Αθηνών, Χειρουργού Γυναικολόγου Ογκολόγου, Επιστημονικού Υπεύθυνου Γυναικολογικής Κλινικής Γ.Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας», που δεν μπόρεσε να παραστεί, αναφέρθηκε στους γυναικολογικούς καρκίνους. Συγκεκριμένα, μίλησε για την HPV λοίμωξη και τη σημασία του εμβολίου, καθώς η HPV λοίμωξη είναι η μοναδική αιτία για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Για τον καρκίνο της μήτρας ο υπέρηχος είναι ικανός να τον ανιχνεύσει και μια μικρή επέμβαση έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Για τον καρκίνο των ωοθηκών πρέπει να γίνεται συχνός έλεγχος ιδανικά ανά εξάμηνο με υπέρηχο και συνδυασμό δεικτών, καθώς μπορεί να γίνει θανατηφόρος.

Η κα Γεωργία Χαρδαβέλλα, MD, MSc, PhD, Πνευμονολόγος, Επιμελήτρια Α' στο Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία», ανέφερε ότι η αλλαγή των επιδημιολογικών δεδομένων καρκίνου πνεύμονα είναι ανησυχητική για τις γυναίκες. Περίπου 20% των γυναικών με καρκίνο πνεύμονα δεν έχουν καπνίσει ποτέ ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών είναι 9%.Tα ποσοστά διάγνωσης καρκίνου πνεύμονα στις γυναίκες έχουν αυξηθεί κατά 84% τα τελευταία 40 χρόνια ενώ έχουν μειωθεί κατά 36% στους άνδρες. Ωστόσο οι γυναίκες φαίνεται να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ογκολογικές θεραπείες καρκίνου πνεύμονα έναντι των ανδρών χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένη ερμηνεία για αυτό. Επίσης φαίνεται να ωφελούνται περισσότερο από τον προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου πνεύμονα έναντι των ανδρών. Παράλληλα, βρίσκονται αντιμέτωπες με το ευαίσθητο ζήτημα διατήρησης γονιμότητας το οποίο δεν προσφέρεται πάντα σαν εναλλακτική από τα υπάρχοντα συστήματα παροχής υπηρεσιών υγείας.

Η κα Μαρία Θεοχάρη, Παθολόγος - Ογκολόγος, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό», αναφέρθηκε στις εξελίξεις στην ογκολογία, επισημαίνοντας την πιο γρήγορη διάγνωση στην Αγγλία αλλά την πιο γρήγορη αντιμετώπιση στην Ελλάδα. Αναφέρθηκε στις θεραπείες, στην ανοσοθεραπεία, στις εξελίξεις που τρέχουν. Όλοι ασχολούνται με το θεραπευτικό πεδίο, υπάρχει μια άνεση θεραπευτική. Λείπει, όμως, η ενσυναίσθηση που να οδηγήσει τον ασθενή από τη διάγνωση στη θεραπεία, ιδιαίτερα για τις γυναίκες που έχουν έναν ιδιαίτερα πολύπλευρο ρόλο.

Η κα Δέσποινα Κατσώχη, Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος, Πρόεδρος ΑΚΟΣ, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου RWTH Aachen-Germany FEBU, επισήμανε ότι οι γυναίκες ανθίζουν μέσα από τους πολλαπλούς ρόλους τους. Οι γυναίκες με τον προληπτικό έλεγχο διαγιγνώσκεται εγκαίρως περί το 70%. Το κάπνισμα επηρεάζει πολύ. Αναφέρθηκε στην ακτινοθεραπεία και στις θεραπείες που υπάρχουν. Είναι σημαντική η αξιολόγηση του τι μπορούν να δεχθούν ως θεραπεία. Αναφέρθηκε αναλυτικά στην ακτινοθεραπεία για τον καρκίνο του μαστού και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ επισήμανε την αξία της βραχυθεραπείας ως συμπλήρωμα εκ του εγγύς, για να συμπληρώσει τα σημεία υψηλού κινδύνου με δόσεις ακτινοθεραπείας είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με την εξωτερική ακτινοθεραπεία.

Η κα Ιωάννα Τσιαούση, Γυναικολόγος-Μαιευτήρας, MD, PHD, MSc, MBA, Πρόεδρος της «Women’s Health First» Fellow of the European Committee of Sexual Medicine (FECSM) ανέφερε ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι πολύ παραπάνω από την απλή ικανότητα να έχει κανείς σεξουαλική επαφή. Αποτελεί για την κάθε γυναίκα σημαντικό στοιχείο για να καλύψει τις περισσότερες από τις πιο θεμελιώσεις ανάγκες της ανθρώπινης ύπαρξης και βοηθάει να ανταποκριθεί καλύτερα στις προκλήσεις της ζωής, στην επίτευξη συναισθηματικής εγγύτητας με το σύντροφο, στην αυτό-εκτίμηση και στην αυτοπεποίθηση που οδηγεί τελικά σε καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπεία.

Η κα Άννα Παπαγεωργίου, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος και  Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, ανέλυσε με κατανοητό τρόπο το εργαστήριο κυτταρικής θρέψης, τις τεχνικές ισορροπίας της φυσιολογίας. Τέθηκαν και απαντήθηκαν ερωτήματα, όπως πως ισορροπούμε μετά την θεραπεία, πως θα πετύχουμε την βέλτιστη ομοιόσταση του οργανισμού ξεκλειδώνοντας τα πολύτιμα μυστικά που το σώμα μπορεί να προσφέρει ως δώρα στις δύσκολες στιγμές.

Ο Σύλλογος Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων, Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.» ευχαριστεί τους διακεκριμένους επιστήμονες ιατρούς που μοιράστηκαν μαζί μας τις νέες εξελίξεις στις θεραπείες των καρκίνων που αγγίζουν περισσότερο τις γυναίκες όπως, επίσης, και τους χορηγούς της Ημερίδας και συγκεκριμένα τις φαρμακευτικές εταιρείες MSD, Roche Diagnostics, Genesis Pharma και GSK για την πολύτιμη υποστήριξή τους.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε τις ιστοσελίδες του φορέα  https://www.anticancerath.gr/, https://dikaiomamou.gr/, να ακολουθήσετε το λογαριασμό του Κ.Ε.Φ.Ι. στο Facebook, ή να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά στο 210 6468222.

Διαβάστε επίσης:

Αφιέρωμα Medlabnews.gr – IatrikaNea: Ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί! Η γνώση είναι δύναμη!

EKE: Η υγεία της γυναικείας καρδιάς από την παιδική της ηλικία έως την εμμηνόπαυση

medlabnews.gr iatrikanea

Η αντίληψη ότι οι γυναίκες αποτελούν έναν πληθυσμό χαμηλού καρδιαγγειακού κινδύνου, έχει αναθεωρηθεί,  καθώς η καρδιαγγειακή νόσος στις γυναίκες έχει υψηλότερη θνητότητα απ’ ό,τι στους άνδρες, ενώ  περίπου το 50% των γυναικών στην αναπαραγωγική ηλικία, έχουν ήδη κακή καρδιαγγειακή υγεία.

Η ανάγκη  για μεγαλύτερη εγρήγορση και ενημέρωση για τη σημασία της πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας, των απειλητικών για την ζωή καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου, είναι απαραίτητη. 

Ο Πρόεδρος της ΕΚΕ, Καθηγητής Καρδιολογίας κ. Γιώργος Κοχιαδάκης αναφέρει: «Oι καρδιαγγειακές νόσοι στις γυναίκες υποδιαγιγνώσκονται και υποθεραπεύονται τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Σε ένα σημαντικό ποσοστό, τόσο οι ίδιες οι γυναίκες όσο και οι ιατροί, υποεκτιμούν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο στις γυναίκες.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας 2024 (8 Μαρτίου) η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία -με κύριο στόχο να ευαισθητοποιήσει και να αναδείξει τη σημασία της πρόληψης, της φροντίδας και της βελτίωσης της υγείας των γυναικών- καταγράφει κρίσιμα θέματα υγείας που αφορούν συνολικά την Καρδιαγγειακή Υγεία της Γυναίκας από την παιδική της ηλικία έως την εμμηνόπαυση».

Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου στη γυναίκα

H Καρδιαγγειακή υγεία  μπορεί να γίνει βέλτιστη με την επικέντρωση στις υπάρχουσες ιδιαιτερότητες του φύλου σχετικά με τους κύριους  παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, μεταβολικό σύνδρομο, οικογενής δυσλιπιδαιμία, κακή  διατροφή, έλλειψη άσκησης,  καθιστική ζωή, κάπνισμα, παχυσαρκία, ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και το οικογενειακό ιστορικό για καρδιαγγειακή νόσο.

Μοναδικοί παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου για τις γυναίκες σε νεαρή ηλικία -όπως ιδιαίτερες συνθήκες κατά την κύηση (αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, ανεπιθύμητη έκβαση), ορμονικοί παράγοντες (λήψης αντισυλληπτικών φαρμάκων, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, πρόωρη εμμηνόπαυση), καρδιοτοξική χημειοθεραπευτική αγωγή ή ακτινοθεραπεία  και ανοσολογικά  νοσήματα (πιο συχνά στις γυναίκες-ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτις)- αυξάνουν τον μελλοντικό καρδιαγγειακό κίνδυνο και χρήζουν ιδιαίτερης φροντίδας και αντιμετώπισης στις νέες γυναίκες. Τροποποίηση του τρόπου ζωής με διακοπή καπνίσματος, συστηματική άσκηση, αποφυγή καθιστικής ζωής,  διατήρηση του ιδανικού βάρους του σώματος, υγιεινός τρόπος διατροφής, μέτρια πρόσληψη αλκοόλ και άλατος, είναι απαραίτητα για την πρωτογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων από την νεαρή ηλικία γυναικών.

Κύρια συμπτώματα του εμφράγματος στην γυναίκα

Τα συχνότερα συμπτώματα του εμφράγματος δεν διαφέρουν μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αυτά είναι έντονος πόνος ή δυσφορία στο στήθος αλλά συχνά περιγράφονται και ως σφίξιμο, κάψιμο ή πίεση βαθιά πίσω από το στέρνο. Συχνά ο πόνος αυτός επεκτείνεται στον λαιμό, την κάτω γνάθο, τους ώμους, τους βραχίονες  και τους αγκώνες όπου αποτελεί μια πολύ χαρακτηριστική αντανάκλαση. Κάποιες φορές ο πόνος επεκτείνεται ή και εντοπίζεται στην περιοχή του στομάχου και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην ξεγελαστούμε θεωρώντας τον πόνο αυτό έλκος ή γαστρίτιδα. Ο πόνος του εμφράγματος συνήθως συνδυάζεται με αίσθημα αδυναμίας, ωχρότητα, ναυτία και έντονη εφίδρωση. Στις γυναίκες ιδιαίτερα, το έμφραγμα εμφανίζεται κάποιες φορές  με διαφορετικά από τα παραπάνω συμπτώματα. Έτσι μπορεί να εμφανίσουν ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή, έμετο, λιποθυμία, αίσθημα κόπωσης ή ακόμα και αϋπνία. Αυτό οδηγεί πολλές φορές σε υποεκτίμηση της σοβαρότητας της κατάστασης τους. Τα παραπάνω συμπτώματα εύκολα αποδίδονται στις γυναίκες σε ψυχολογικά αίτια ή άγχος, με αποτέλεσμα να καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια από τον γιατρό και να καθυστερούν να λάβουν την σωστή θεραπεία, με πολύ σοβαρές συνέπειες για την υγεία και την ίδια τους την ζωή. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι συνήθως οι γυναίκες εμφανίζουν  έμφραγμα σε μεγαλύτερη ηλικία αλλά  και σοβαρούς παράγοντες κινδύνου που οδηγούν σε αυτό, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και η υψηλή χοληστερίνη που μπορεί να  παραμένουν  χωρίς διάγνωση και θεραπεία για χρόνια, έχει σαν συνέπεια  χειρότερη πορεία  μετά από έμφραγμα σε σύγκριση με τους άνδρες.  Οι γυναίκες θα πρέπει να αναζητούν άμεσα ιατρική βοήθεια εφόσον νιώσουν τα παραπάνω συμπτώματα, να γνωρίζουν και να ‘’ακούν’’ το σώμα τους, να είναι ενημερωμένες για το κληρονομικό ιστορικό από την οικογένειά τους και ταυτόχρονα να μην αμελούν τακτικό έλεγχο των παραγόντων κινδύνου  για έμφραγμα που προαναφέρθηκαν.

Οι γυναίκες θεωρούνται ευάλωτη ομάδα για την καρδιαγγειακή τους υγεία

Εξαιτίας της ευρέως διαδεδομένης άποψης ότι οι γυναίκες προστατεύονται από τα οιστρογόνα μέχρι την εμμηνόπαυση, πολλές νεότερες γυναίκες θεωρούν λανθασμένα ότι είναι άτρωτες και ότι δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζουν και να περιορίζουν τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές νόσους, όπως κάπνισμα, παχυσαρκία, αρτηριακή υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, έλλειψη άσκησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου αυτών των γυναικών. Όσον αφορά στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα οι γυναίκες συχνά μπορεί να παρουσιάσουν διαφορετικά, μη τυπικά συμπτώματα σε σύγκριση με τους άνδρες. Δηλαδή, αντί του τυπικού θωρακικού-οπισθοστερνικού άλγους μπορεί να εμφανίσουν δύσπνοια, ναυτία, έμετο και άτυπο άλγος (π.χ. στην πλάτη ή το επιγάστριο) με αποτέλεσμα την υποδιάγνωση των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων στις γυναίκες και την μη παροχή ή καθυστέρηση εφαρμογής της ενδεδειγμένης φαρμακευτικής αγωγής ή/και επεμβατικής αντιμετώπισης. Επίσης και στις χρόνιες καρδιαγγειακές νόσους οι γυναίκες λαμβάνουν σε χαμηλότερο ποσοστό θεραπεία σύμφωνη με τις κατευθυντήριες οδηγίες, σε σύγκριση με τους άνδρες. Επιπλέον δεν λαμβάνονται υπόψη οι σχετιζόμενοι με το φύλο παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Η πρόωρη εμμηνόπαυση, ο διαβήτης και η υπέρταση κύησης, το ιστορικό πρόωρου τοκετού, το ιστορικό αποβολής, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, το ιστορικό υστερεκτομής, η αυξημένη συχνότητα αυτοάνοσων νόσων στις γυναίκες αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ωστόσο, μόλις πρόσφατα έχει αρχίσει η ευαισθητοποίηση της ιατρικής κοινότητας σχετικά με αυτούς τους ειδικούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου στις γυναίκες.

 Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην Κολπική Μαρμαρυγή

Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί ένα συνεχώς διογκούμενο πρόβλημα διεθνώς, αυξάνοντας το κόστος της νοσηλείας αλλά και της αποκατάστασης των ασθενών. Τελευταία τονίζονται ιδιαίτερα οι διαφορές μεταξύ των φύλων στην επίπτωση, την αντιμετώπιση και την πρόγνωση. Σε ασθενείς ηλικίας >75 ετών η επίπτωση της κολπικής μαρμαρυγής είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες. Οι γυναίκες με κολπική μαρμαρυγή έχουν πιο συχνά βαλβιδοπάθεια, στεφανιαία νόσο, και γενικά πιο πολλές συνοσηρότητες. Επιπλέον διαθέτουν πιο αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο και θάνατο συγκριτικά με τους άνδρες. Για τον λόγο αυτό στον καθορισμό του σκορ κινδύνου για εμβολικό επεισόδιο (CHA2DS2 VASC), το γυναικείο φύλο αποτελεί έναν από τους παράγοντες κινδύνου. Οι γυναίκες έχουν πιο επιβαρυμένη συμπτωματολογία, πιο εκτεταμένα εγκεφαλικά επεισόδια και χειρότερη ποιότητα ζωής και πρόγνωση. Πιθανόν η αρνητική αναδιαμόρφωση του αριστερού κόλπου και η έκδηλη διαστολική δυσλειτουργία να παίζουν σημαντικό ρόλο στην συμπτωματολογία των γυναικών. Μετά την εμμηνόπαυση οι γυναίκες χάνουν την προστατευτική δράση των οιστρογόνων οπότε και ο κίνδυνος εμβολικού επεισοδίου είναι μεγαλύτερος. Ακόμα και οι θεραπευτικές στρατηγικές για την κολπική μαρμαρυγή διαφέρουν. Η επιλογή της καρδιομετατροπής και της κατάλυσης αποτελούν λιγότερο συχνές επιλογές ενώ η φαρμακευτική θεραπεία για τον έλεγχο συχνότητας ή η χορήγηση αντιαρρυθμικών φαρμάκων αποτελούν πιο συχνές θεραπευτικές στρατηγικές. Οι γυναίκες γενικά δεν εκπροσωπούνται επαρκώς στις πολυκεντρικές μελέτες για να εξαχθούν αξιόπιστα αποτελέσματα. Απαιτείται πιο ενδελεχής έρευνα στηριζόμενη σε evidence base ιατρική για να εξηγηθούν οι διαφορές αυτές μεταξύ ανδρών και γυναικών με έμφαση κυρίως στην αντιμετώπιση είτε με φαρμακευτική αγωγή (αντιπηκτική αγωγή, αντιαρρυθμικά φάρμακα) είτε με επεμβατική προσέγγιση (κατάλυση κολπικής μαρμαρυγής, σύγκλειση του ωτίου του αριστερού κόλπου με συσκευή).

Η Καρδιακή Ανεπάρκεια στις γυναίκες

Η καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) είναι μια πολύ συχνή, χρόνια πάθηση που αντιμετωπίζεται με ιατρική βοήθεια. Στην ΚΑ, η καρδιά δεν μπορεί να παρέχει στο σώμα το αίμα που απαιτείται για να λειτουργήσει σωστά, κύρια γιατί ο μυς της καρδιάς «αδυνατίζει», νεκρώνεται ή «σκληραίνει». Αποτέλεσμα είναι να εμφανιστούν δύσπνοια, εύκολη κούραση και κατακράτηση υγρών (πόδια, κοιλιά, πνεύμονες). Οι ασθενείς με ΚΑ υπολογίζονται στο 1-2% του πληθυσμού παγκόσμια, παρουσιάζουν δραματική αύξηση τα τελευταία χρόνια, και περίπου το 50% αυτών είναι γυναίκες. Όπως και με άλλες καρδιοπάθειες, τα αίτια της ΚΑ διαφέρουν μεταξύ γυναικών και ανδρών. Καταστάσεις που σχετίζονται με μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης ΚΑ στις γυναίκες είναι 1) Αρτηριακή Υπέρταση, 2) Σακχαρώδης Διαβήτης, 3) Κολπική Μαρμαρυγή (η πιο συχνή αρρυθμία σε άτομα >60 ετών), 4) Βαλβιδοπάθειες, 5) Παχυσαρκία και 6) Καρδιοτοξικότητα θεραπειών για καρκίνο μαστού. Αντίθετα η στεφανιαία νόσος είναι συχνότερο αίτιο ΚΑ στους άνδρες, παρότι οι γυναίκες που παθαίνουν έμφραγμα μυοκαρδίου έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ΚΑ και άλλα καρδιαγγειακά επεισόδια από ό,τι οι άνδρες. Επιπλέον, η ΚΑ επηρεάζει διαφορετικά τα δύο φύλα. Οι γυναίκες παρουσιάζουν ΚΑ σε μεγαλύτερη ηλικία (συνήθως >65 ετών), ενώ εμφανίζουν έναν ιδιαίτερο τύπο ΚΑ, στον οποίο η καρδιά έχει σχετικά καλή σύσπαση (δύναμη να στείλει αίμα στα όργανα), αλλά έχει ‘σκληρύνει’ και δεν μπορεί να ‘χαλαρώσει’ καλά για να γεμίσει με ικανή ποσότητα αίματος. Ο τύπος αυτός ΚΑ (με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης) είναι πιο δύσκολο να διαγνωσθεί και να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Οι γυναίκες με ΚΑ έχουν πολύ περισσότερα συμπτώματα, λιγότερη αντοχή στην κούραση, νοσηλεύονται συχνότερα και έχουν συχνότερα κατάθλιψη. Αισιόδοξο είναι ότι οι γυναίκες ζουν λίγο περισσότερο και ανταποκρίνονται λίγο καλύτερα σε ορισμένες θεραπείες, ενώ τα περισσότερα από τα αίτια που τους προκαλούν ΚΑ, μπορούν σε μεγάλο βαθμό να προληφθούν.

Πολυκυστικές ωοθήκες και καρδιαγγειακός κίνδυνος

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι από τις πιο συχνές ενδοκρινολογικές διαταραχές στις γυναίκες του οποίου η επίπτωση αυξάνει σταδιακά. Τα τελευταία χρόνια η νόσος αυτή βρίσκεται στο μικροσκόπιο των ερευνητών όσον αφορά τη συσχέτιση της με καρδιαγγειακά νοσήματα. Παρόλο που οι κλινικές μελέτες δεν είναι ξεκάθαρες και σε πολλές τα αποτελέσματα δεν συμφωνούν απόλυτα, θεωρείται ότι οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν άτομα αυξημένου κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και να τροποποιούνται νωρίς και επιθετικά οι συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου. Οι παράγοντες αυτοί συχνά είναι σημαντικοί και στη ρύθμισή τους πρέπει να δίνεται πρώτη προτεραιότητα αφού άλλωστε δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για το σύνδρομο. Καταρχήν το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συνδέεται με παχυσαρκία η οποία εμφανίζεται ήδη από την εφηβική ηλικία. Η παχυσαρκία αυτή καθαυτή είναι γνωστό ότι σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επίσης, στους παθογενετικούς μηχανισμούς της νόσου, εκτός από την υπερανδρογοναιμία, συχνά συμμετέχουν διάφορες καρδιομεταβολικές παθολογικές καταστάσεις όπως η αντοχή στην ινσουλίνη, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης και υπέρταση. Τα παραπάνω αποτελούν τους βασικούς παράγοντες που οδηγούν στη αθηρωμάτωση και κατ’ επέκταση στα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η υπερλιπιδαιμία σε αυτές τις γυναίκες συνυπάρχει σε ένα ποσοστό που φθάνει το 70% και δεν αφορά μόνο αύξηση των επιπέδων της LDL αλλά και μείωση των επιπέδων της HDL. Ωστόσο, αν και οι περισσότερες μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι αυτές οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στεφανιαίας νόσου, εμφραγμάτων μυοκαρδίου και εγκεφαλικών υπάρχει ανάγκη για το σχεδιασμό μεγαλύτερων και πιο μακροχρόνιων μελετών οι οποίες θα αναδείξουν καλύτερα τη συσχέτιση του συνδρόμου με τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Γυναίκα και εγκυμοσύνη

Η περίοδος της κύησης είναι μια περίοδος γεμάτη χαρά και προσδοκία για την μελλοντική μητέρα. Υπάρχουν όμως κάποιες πληροφορίες απαραίτητες για τη φροντίδα της μητέρας, που τα τελευταία χρόνια είναι όλο και συχνότερα μεγαλύτερη σε ηλικία. Το πιο σημαντικό είναι η ενημέρωση όλων των γυναικών που έχουν ιστορικό οποιασδήποτε καρδιαγγειακής νόσου, είτε συγγενούς είτε επίκτητης, πριν αποφασίσουν την εγκυμοσύνη να μιλήσουν με τον καρδιολόγο τους ο οποίος είτε θα τις παραπέμψει για περαιτέρω διερεύνηση είτε θα δώσει το πράσινο φως για την μελλοντική εγκυμοσύνη. Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες που έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες για καρδιαγγειακή νόσο όπως αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, αυξημένη χοληστερόλη, κάπνισμα και οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου. Τα τελευταία χρόνια πολλές γυναίκες υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Η ίδια η διαδικασία δημιουργεί κάποιες αλλαγές στην καρδιακή συχνότητα, την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή λειτουργία ανάλογα με το πρωτόκολλο διέγερσης των ωοθηκών που συνήθως είναι πολύ μικρές και περνούν απαρατήρητες. Κατά τη διάρκεια της κύησης οι επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και σε γυναίκες χωρίς προηγούμενο καρδιολογικό ιστορικό είναι: Υπέρταση κύησης, σακχαρώδης διαβήτης κύησης, προεκλαμψία/εκλαμψία, ελλιποβαρές νεογνό, καθυστερημένη ενδομήτρια ανάπτυξη του νεογνού και τέλος θνησιγενές νεογνό. Όλες οι παραπάνω επιπλοκές αντανακλούν την αδυναμία των αγγείων του πλακούντα να ανταπεξέλθουν στην εγκυμοσύνη και αποτελούν σήμα κινδύνου για την μελλοντική καρδιαγγειακή υγεία της γυναίκας. Έτσι στα σύγχρονα καρδιολογικά ιατρεία λαμβάνεται και το μαιευτικό ιστορικό των γυναικών. Σε περίπτωση επιπλοκών της κύησης θα πρέπει να τροποποιηθούν οι παράγοντες κινδύνου άμεσα μετά την κύηση: Έλεγχος αρτηριακής πίεσης, ρύθμιση σακχάρου και χοληστερόλης, διακοπή καπνίσματος, άσκηση και απώλεια βάρους αν χρειάζεται, υγιεινή διατροφή. Η παρακολούθηση μετά την κύηση από καρδιολόγο καθορίζεται κατά περίπτωση.

Πρόωρη εμμηνόπαυση και καρδιαγγειακός κίνδυνος

Οι γυναίκες σε πρώιμη εμμηνόπαυση έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και εγκεφαλικό επεισόδιο, λόγω της απώλειας της θετικής δράσης των οιστρογόνων. Πρώιμη είναι η εμμηνόπαυση που συμβαίνει πριν την ηλικία των 40 και αφορά το 1% των γυναικών. Η θεραπεία υποκατάστασης ορμονών δεν επιδεινώνει τον κίνδυνο καρδιοαγγειακής νόσου όταν ξεκινά πριν τα 60 έτη και 10 χρόνια από την εμμηνόπαυση. Η χρήση ορμονοθεραπείας που περιλαμβάνει μόνο οιστρογόνο δεν επηρεάζει ή και ελαττώνει την πιθανότητα καρδιακού επεισοδίου. Ωστόσο αν περιέχεται και προγεσταγόνο τότε ο κίνδυνος μπορεί να αυξηθεί λίγο. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου μπορεί να αυξηθεί λίγο με την χορήγηση ορμονοθεραπείας από το στόμα όχι όμως και με την διαδερμική χορήγηση. Η διαδερμική χορήγηση είναι ασφαλής και σε γυναίκες με αυξημένο σωματικό βάρος. Οι γυναίκες που έχουν επιβαρυντικό ιστορικό για θρομβοεμβολικό επεισόδιο συστήνεται ειδικός αιματολογικός έλεγχος πριν την έναρξη της θεραπείας. Ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού σε γυναίκες σε ηλικίες γύρω από την εμμηνόπαυση ποικίλει ανάλογα με τους επιβαρυντικούς παράγοντες. Οι γυναίκες που η θεραπεία υποκατάστασης ορμονών μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίπτωση στην εμφάνιση καρκίνου του μαστού είναι οι άτοκες ή αυτές που έγιναν μητέρες μετά τα 30, αυτές που έχουν πυκνούς μαστούς που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης του καρκίνου του μαστού ή ιστορικό καλοήθους νόσου του μαστού που όμως χρειάστηκε λήψη βιοψίας. Οι υπέρβαρες γυναίκες έχουν ήδη αυξημένο κίνδυνο και η λήψη ορμονοθεραπείας δεν αυξάνει τον κίνδυνο περαιτέρω ενώ σ’ αυτές με χαμηλό σωματικό βάρος μπορεί να το αυξήσει. Η δόση, ο τρόπος χορήγησης και η διάρκεια της θεραπείας υποκατάστασης θα πρέπει να εξατομικεύεται και να επανεκτιμάται σε σταθερά χρονικά διαστήματα Η διασφάλιση της ποιότητας ζωής με τη διατήρηση της σωματικής και ψυχολογικής υγείας της γυναίκας μετά την εμμηνόπαυση είναι θεμελιώδης και αλλαγές του τρόπου ζωής όπως  διακοπή καπνίσματος, άσκηση και προσεγμένη διατροφή θα πρέπει να ενθαρρύνονται.

Διαβάστε επίσης:

Γυναικείες ασθένειες. Οι εξετάσεις, που σώζουν ζωές.

Οι Απαραίτητες Διαγνωστικές Εξετάσεις για κάθε γυναίκα, γιατί προέχει η πρόληψη

Γυναικείες ασθένειες και εξετάσεις, που σώζουν ζωές

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Γιατί η πρόληψη είναι σημαντική;

Είναι ευρέως γνωστή η φράση «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία». Η πρόληψη μας βοηθά να ανιχνεύσουμε ασθένειες όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και η οστεοπόρωση σε αρχικά στάδια οπότε και είναι ευκολότερη η αντιμετώπισή τους. Τα διαγνωστικά τεστ μπορούν να ανιχνεύσουν το πρόβλημα πριν καν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Υπάρχουν ασθένειες που είναι «γυναικείο προνόμιο» όπως ο καρκίνος του μαστού και του τραχήλου. Άλλες πάλι επηρεάζουν περισσότερο της γυναίκες λόγω της φύσης τους, όπως η οστεοπόρωση και η σιδηροπενική αναιμία.

Καρκίνος του μαστού

Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού, τόσο υψηλότερα είναι τα ποσοστά επιτυχούς θεραπείας. Εάν βρεθεί σε αρχικό στάδιο είναι μικρότερες οι πιθανότητες ο καρκίνος να έχει επεκταθεί στους λεμφαδένες και σε ζωτικά όργανα όπως οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Στις ηλικίες των 20 και των 30 ετών, ο έλεγχος των μαστών  πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο τακτικό σας check up, κάθε 1-3 χρόνια, ή και συχνότερα εάν υπάρχουν άλλοι παράγοντες όπως το βεβαρημένο ιστορικό που το απαιτούν. Ο Υπέρηχος Μαστού είναι μία διαγνωστική μέθοδος ανώδυνη και ακίνδυνη (δεν υπάρχει κανενός είδους ακτινοβολία) και μπορεί να επαναλαμβάνεται όσο συχνά χρειάζεται άφοβα. Αφορά τη χρήση υπερήχων για τον πλήρη έλεγχο του μαστού και της μασχαλιαίας χώρας (έλεγχος λεμφαδένων αυτής). Σε ηλικίες άνω των 40 ετών κάθε χρόνο απαιτείται μαστογραφία. Βέβαια την συχνότητα με την οποία θα πρέπει να ελέγχονται οι μαστοί σας θα την καθορίσει ο γιατρός σας ανάλογα με το ιστορικό σας.

Καρκίνος του τραχήλου

Ο τράχηλος είναι ένα στενό πέρασμα ανάμεσα στην μήτρα και τον κόλπο. Το γνωστό σε όλους ΤΕΣΤ ΠΑΠ μπορεί να ανιχνεύσει μη φυσιολογικά κύτταρα στον τράχηλο τα οποία μπορούν να αφαιρεθούν πριν μεταλλαχθούν σε καρκινικά. Η βασική αιτία ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου είναι ο ιός HPV. Κατά το ΤΕΣΤ ΠΑΠ λαμβάνονται κύτταρα από τον τράχηλο τα οποία και αναλύονται εργαστηριακά. Το ΤΕΣΤ ΠΑΠ συστήνεται να γίνεται σε ετήσια βάση σε γυναίκες που έχουν ξεκινήσει να έχουν σεξουαλικές επαφές. Επίσης εκτός από το ΤΕΣΤ ΠΑΠ υπάρχουν μοριακά τεστ που ανιχνεύουν τον ιό HPV και προτείνονται κυρίως σε γυναίκες άνω των 30 ετών.

Οστεοπόρωση

Η οστεοπόρωση είναι μία ασθένεια που χαρακτηρίζεται από κακή ποιότητα οστού και αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης κατάγματος. Χαρακτηρίζεται ως η «σιωπηλή επιδημία» της εποχής μας καθώς αναπτύσσεται χωρίς πόνους και συμπτώματα μέχρι να εμφανιστεί το πρώτο κάταγμα. Επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες και μπορεί να προληφθεί πλήρως εάν η οστεοπενία (χαμηλότερη οστική πυκνότητα από το φυσιολογικό) ανιχνευθεί σε νεαρή ηλικία. Η εξέταση Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας μετρά την αντοχή του οστού και προτείνεται να γίνεται από νεαρή ηλικία ώστε να υπάρξει πραγματική πρόληψη της νόσου, και όχι απλά πρόληψη των καταγμάτων.

Πρόληψη του καρκίνου του δέρματος

Υπάρχουν αρκετοί τύποι καρκίνου του δέρματος και όλοι μπορούν να θεραπευτούν εάν ανιχνευθούν εγκαίρως. Ο πιο επικίνδυνος είναι το μελάνωμα, που επηρεάζει τα μελανοκύτταρα και μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα όργανα του σώματος επιφέροντας τον θάνατο. Η πρόληψη του καρκίνου του δέρματος γίνεται με τη σωστή προστασία από τον ήλιο και την τακτική παρακολούθηση των σπίλων (ελιών). Οποιαδήποτε αλλαγή σε προϋπάρχουσα ελιά (όπως στο χρώμα, το μέγεθος, το σχήμα, ή την αίσθησή της – ματώνει, φαγουρίζει, πονάει κλπ) πρέπει να εξετάζεται, όπως και η εμφάνιση μίας καινούριας ελιάς σε καθαρό δέρμα. Η ολοκληρωμένη πρόληψη περιλαμβάνει την χαρτογράφηση σπίλων με ψηφιακή δερματοσκόπηση μία φορά τον χρόνο (ή και συχνότερα ανάλογα με το ιστορικό) όπου όλες οι ελιές του σώματος ελέγχονται, φωτογραφίζονται με το ειδικό μηχάνημα και αρχειοθετούνται για να υπάρχει σωστή παρακολούθηση.

Υψηλή πίεση

Όσο μεγαλώνουμε ο κίνδυνος εμφάνισης υψηλής  πίεσης αυξάνεται, ειδικά σε γυναίκες με μεγαλύτερο βάρος ή με κακή διατροφή και ανθυγιεινές συνήθειες. Η υψηλή πίεση μπορεί να απειλήσει τη ζωή προκαλώντας καρδιακή ανακοπή ή εγκεφαλικό χωρίς καμία προειδοποίηση. Έτσι ο σωστός χειρισμός της πίεσης μαζί με τον γιατρό σας μπορεί να σώσει τη ζωή σας, ενώ επίσης μπορεί να αποτρέψει κινδύνους όπως οι καρδιακές παθήσεις και η ανεπάρκεια νεφρών.

Η καταγραφή της πίεσης περιλαμβάνει δύο αριθμούς. Η συστολική πίεση ή συχνά αναφερόμενη ως «μεγάλη» είναι η πίεση που προκαλεί το αίμα στα τοιχώματα των αγγείων κατά τη στιγμή της συστολής της καρδιάς. Η διαστολική πίεση ή συχνά αναφερόμενη ως «μικρή» είναι η πίεση κατά τη στιγμή διαστολής της καρδιάς, όταν δηλαδή ετοιμάζεται για το επόμενο κτύπημα. Η φυσιολογική πίεση για τους ενήλικες είναι μικρότερη από 120/80. Υψηλή πίεση ή «υπέρταση» θεωρείται η πίεση 140/90 ή μεγαλύτερη. Οι ανάμεσες τιμές θεωρούνται «προϋπέρταση» ένα πρώιμο προειδοποιητικό στάδιο που πρέπει να παρακολουθηθεί. Συζητήστε με τον γιατρό σας για το πόσο συχνά πρέπει να ελέγχετε την πίεσή σας.

Επίπεδα χοληστερίνης

Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να δημιουργήσει πλάκα που συσσωρεύεται στις αρτηρίες (όπως φαίνεται και με πορτοκαλί χρώμα στην εικόνα). Η πλάκα μπορεί να συσσωρεύεται για πολλά χρόνια χωρίς συμπτώματα, προκαλώντας τελικά καρδιακή ανακοπή ή εγκεφαλικό. Η υψηλή πίεση, ο διαβήτης και το κάπνισμα μπορούν να προκαλέσουν επίσης συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες. Είναι μία κατάσταση που ονομάζεται αρτηριοσκλήρωση. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η σωστή φαρμακευτική αντιμετώπιση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο. Ο έλεγχος της χοληστερόλης γίνεται με λήψη αίματος, μετά από νηστεία 12 ωρών. Μετράται η ολική χοληστερόλη, η LDL (γνωστή ως «κακή χοληστερόλη») η HDL (γνωστή ως «καλή χοληστερόλη») και τα τριγλυκερίδια.

Διαβήτης τύπου 2

Ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει καρδιακά και νεφρικά προβλήματα, εγκεφαλικό, τύφλωση από τη βλάβη των αγγείων στον αμφιβληστροειδή (όπως φαίνεται και στην εικόνα) και άλλα σοβαρά προβλήματα. Ο διαβήτης μπορεί να ελεγχθεί με τη διατροφή, την άσκηση, την απώλεια βάρους και τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, ειδικά εάν ανιχνευθεί νωρίς.

Σιδηροπενική αναιμία

Η σιδηροπενική αναιμία οφείλεται συνήθως σε κατανάλωση τροφών που έχουν μικρή περιεκτικότητα σε σίδηρο, καθώς και σε τακτικές απώλειες μικρών ποσοτήτων αίματος, όπως συμβαίνει στις γυναίκες κατά την έμμηνο ρύση. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί κατά την εγκυμοσύνη, επειδή αυξάνονται οι ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: αίσθηση κόπωσης, ωχρότητα δέρματος, δύσπνοια μετά από κόπωση, ζάλη, κεφαλαλγία, ανορεξία, αδυναμία πνευματικής συγκέντρωσης, αίσθημα παλμών. Η διάγνωση γίνεται με μία απλή εξέταση αίματος, που περιλαμβάνει την γενική αίματος, την μέτρηση του σιδήρου και της φερριτίνης.

Διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα

Ο θυρεοειδής είναι ένας πολύ σημαντικός αδένας του σώματος. Διαχειρίζεται με ακρίβεια σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού, ρυθμίζοντας τις  καύσεις, την ανάπτυξη, τον μεταβολισμό και έμμεσα την ψυχική μας υγεία και ισορροπία. Επιτελεί τις βασικές βιολογικές δράσεις μέσω των ορμονών που παράγει. Οι πιο συχνές παθήσεις του θυρεοειδούς είναι ο υποθυρεοειδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός και η βρογχοκήλη. Η διάγνωση των διαταραχών γίνεται με μία απλή αιματολογική εξέταση που περιλαμβάνει την μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών και των αντισωμάτων, καθώς και με τον υπέρηχο θυρεοειδούς.

Συζητήστε με τον γιατρό σας

Είναι σημαντικό να συζητάμε με τον γιατρό μας για τα απαραίτητα για εμάς διαγνωστικά τεστ. Κάποια από αυτά, όπως το ΤΕΣΤ ΠΑΠ και ο έλεγχος των μαστών πρέπει να είναι μέρος της ρουτίνας κάθε γυναίκας όσον αφορά την φροντίδα της υγείας της, ενώ κάποια άλλα είναι απαραίτητα με βάση και το ιατρικό ιστορικό. Η σωστή πρόληψη δεν μπορεί να αποτρέψει πάντα την εμφάνιση μίας ασθένειας αλλά βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση που αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς αντιμετώπισης. 

Διαβάστε επίσης

Οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα. Τι προκαλούν, πώς ανιχνεύονται και πώς αντιμετωπίζονται

Σιδηροπενική αναιμία: τι είναι, που οφείλεται, τι προκαλεί, ποιοι κινδυνεύουν, πώς γίνεται η διάγνωση.

Μελάνωμα. Τι είναι; Πώς το καταλαβαίνουμε; Θεραπεύεται;

Τι σημαίνει ένα παθολογικό - μη φυσιολογικό, ΠΑΠ ΤΕΣΤ

Άλμα Ζωής: 2ο Συνέδριο Ασθενών με τίτλο «Ο καρκίνος του μαστού στην Ελλάδα σήμερα», με ελεύθερη είσοδο

medlabnews.gr iatrikanea

O Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» διοργανώνει το 2ο Συνέδριο Ασθενών «Ο καρκίνος του μαστού στην Ελλάδα σήμερα». Το συνέδριο έχει υβριδική μορφή και θα διεξαχθεί την Παρασκευή 8 και το Σάββατο 9 Μαρτίου 2024 στο Ξενοδοχείο Wyndham Grand Athens (Μ. Αλεξάνδρου 2, Αθήνα), με ταυτόχρονη ζωντανή μετάδοση μέσα από τη σελίδα Facebook και το YouTube του συλλόγου.

Την εναρκτήρια ομιλία του συνεδρίου θα πραγματοποιήσει η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κα Στέλλα Κυριακίδου, την Παρασκευή 8 Μαρτίου, με θέμα «Το Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης κατά του καρκίνου».

Θεματολογία

Στόχος του συνεδρίου είναι να αναδειχθούν, μέσα από τα νεότερα ιατρικά και εμπειρικά δεδομένα, όλες οι εξελίξεις στην αντιμετώπιση και τη διαχείριση του καρκίνου του μαστού στην Ελλάδα του σήμερα, θέτοντας πάντα στο προσκήνιο την οπτική των ασθενών.

Αναλυτικότερα θα συζητηθούν:

• Δεδομένα μεταξύ 1ου & 2ου συνεδρίου

• Η έγκαιρη διάγνωση στην Ελλάδα: Προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού

• Δικαιώματα και παροχές σε ασθενείς με καρκίνο μαστού: Το σημερινό τοπίο

• "Το ταξίδι των ασθενών": 10 χρόνια μετά

• Γυναίκες Υψηλού Κινδύνου & Κληρονομικότητα

• Μεταστατικός Καρκίνος Μαστού

• Κέντρα Μαστού Ολοκληρωμένης Φροντίδας: η αναγκαιότητα υλοποίησής τους

• Η συμβολή της γυναίκας γιατρού στην εξέλιξη της ιατρικής

• Νεότερα Ιατρικά Δεδομένα

• Βελτίωση Ποιότητας Ζωής – Survivorship

• Η αναγκαιότητα της Ψυχο-ογκολογίας

Σε κάθε θεματική ενότητα θα υπάρχουν εισηγήσεις και σχολιασμοί από εξειδικευμένους και καταξιωμένους στον χώρο τους ομιλητές, ενώ θα διατεθεί ικανός χρόνος για συζήτηση με τη συμμετοχή του ακροατηρίου.

Πρόγραμμα

Μπορείτε να βρείτε το τελικό πρόγραμμα του συνεδρίου εδώ.

Σε ποιους απευθύνεται

Το συνέδριο απευθύνεται σε κάθε άτομο που έχει ενδιαφέρον για τον καρκίνο του μαστού:

• Γυναίκες με εμπειρία καρκίνου του μαστού

• Φροντιστές ασθενών με καρκίνο του μαστού

• Επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την/ον ογκολογική/ο ασθενή

• Επιστημονικούς φορείς εμπλεκόμενους με τον καρκίνο του μαστού και την χάραξη πολιτικών υγείας

• Οργανισμούς που εξυπηρετούν ασθενείς με καρκίνο μαστού ή ασχολούνται με την ασθένεια

Τρόποι παρακολούθησης/ συμμετοχής

Η συμμετοχή στο συνέδριο είναι δωρεάν.

Βεβαιώσεις συμμετοχής διαθέσιμες, εφόσον ζητηθούν, στη γραμματεία του συνεδρίου

• Συμμετοχή με φυσική παρουσία:

Για την παρακολούθηση με φυσική παρουσία στον συνεδριακό χώρο παρακαλούμε συμπληρώστε τα στοιχεία σας εδώ:  https://forms.office.com/e/z7T3dFid5V

*Λόγω του περιορισμένου αριθμού θέσεων, θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

• Online παρακολούθηση:

Μπορείτε να παρακολουθήσετε ζωντανά το συνέδριο μέσα από τη σελίδα του συλλόγου «Άλμα Ζωής» στο Facebook και μέσα από το Youtube profile.

Η Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», κυρία Παρασκευή Μιχαλοπούλου, δήλωσε:

«Το 2ο Συνέδριο Ασθενών για τον καρκίνο του μαστού είναι ένα συνέδριο που αφορά όλες τις γυναίκες. Στόχος μας να αναδειχθούν οι επιπτώσεις της νόσου σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής, να παρέχουμε έγκυρη ενημέρωση,  να υπάρξει γόνιμος διάλογος με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, να γίνουν προτάσεις για τη βελτίωση της φροντίδας και της ποιότητας ζωής των γυναικών με καρκίνο μαστού και,  κυρίως,  να μεταφέρουμε το μήνυμα πως ο καρκίνος του μαστού είναι θέμα δημόσιας υγείας και χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με συνέπεια, ολιστικά και οργανωμένα».

Το 2ο Συνέδριο Ασθενών «Ο καρκίνος του μαστού στην Ελλάδα σήμερα» είναι αφιερωμένο στη μνήμη της Μαίρης Αργυροπούλου, ιδρυτικού μέλους του συλλόγου «Άλμα Ζωής».

Το 2ο Συνέδριο Ασθενών «Ο καρκίνος του μαστού στην Ελλάδα σήμερα» διοργανώνεται από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Απεικόνισης Μαστού (ΕΕΑΜ),  της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού (ΕΧΕΜ) και της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ).

Με την ευγενική Υποστήριξη: Επίσημος Χορηγός: UTC Διεθνείς Μεταφορές A.E., Χορηγοί: ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε., Gilead Sciences, ΜSD, Υποστηρικτές: AstraZeneca, GE HealthCare, Pfizer Hellas Α.Ε.

Διαβάστε επίσης:

Αφιέρωμα Medlabnews.gr – IatrikaNea: Ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί! Η γνώση είναι δύναμη!

Η σημασία της Έγκαιρης Διάγνωσης στον Καρκίνο του Μαστού. Εγκυμοσύνη και θηλασμός μετά από μαστεκτομή.

Οι λεμφαδένες της μασχάλης. Η σημασία των λεμφαδένων στον καρκίνο του μαστού. Πόσοι και που είναι;

Ημερίδα με θέμα “Γυναίκα & καρκίνος” από τον Σύλλογο Κ.Ε.Φ.Ι.

medlabnews.gr iatrikanea

O  Σύλλογος Καρκινοπαθών – Εθελοντών – Φίλων – Ιατρών Κ.Ε.Φ.Ι.   διοργανώνει Επιστημονική  Ημερίδα με τίτλο:

“Γυναίκα & καρκίνος”

Οι ειδικοί Επιστήμονες θα παρουσιάσουν τις ομιλίες τους σε γλώσσα κατανοητή στο ευρύ γυναικείο  κοινό το οποίο αποτελεί και τον πρωταρχικό στόχο της εκδήλωσης

 Παρασκευή 8 Μαρτίου 2024, 18.00 – 20.30

 Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, (Είσοδος από Ευρωκλινική - Τσόχα)

 Μπορείτε να βρείτε το πρόγραμμα της Ημερίδας εδώ  

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ημερίδα μπορείτε να επισκεφτείτε τον σύνδεσμο.

 Για δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να πατήσετε τον σύνδεσμο.

H γυναίκα έχει να ανταποκριθεί σε πολλαπλούς ρόλους: εργαζόμενη, νοικοκυρά, μητέρα, γιαγιά, φροντιστρια κλπ. προσπαθώντας να κρατήσει ισορροπίες και πολύ συχνά βάζει τον εαυτό της και την υγεία της σε τελευταία προτεραιότητα. Έτσι, συχνά καθυστερεί να προγραμματίσει τον τακτικό έλεγχο της υγείας της, τη μαστογραφία και τον γυναικολογικό έλεγχο, ενώ παράλληλα αισθάνονται άγχος και πίεση λόγω της καθημερινότητας και αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία της.

Η εκδήλωση είναι αφιερωμένη σε όλες τις γυναίκες, νέες και μεγαλύτερες. Kορυφαίοι επαγγελματίες υγείας θα ενημερώσουν το κοινό για τις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της πρόληψης και της αντιμετώπισης του καρκίνου, αλλά και το κεφάλαιο μετά τη διάγνωση και τη θεραπεία, όπου μιλάμε για αποκατάσταση, επανένταξη στο κοινωνικό περιβάλλον και επαναφορά της ισορροπίας στο μέτωπο της υγείας και της σεξουαλικότητας.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί με την ευγενική υποστήριξη των εταιρειών MSD, Roche Diagnostics Hellas, Genesis Pharma & GSK.

Διαβάστε επίσης:

Αφιέρωμα Medlabnews.gr – IatrikaNea: Ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί! Η γνώση είναι δύναμη!

Η σημασία της Έγκαιρης Διάγνωσης στον Καρκίνο του Μαστού. Εγκυμοσύνη και θηλασμός μετά από μαστεκτομή.

Οι λεμφαδένες της μασχάλης. Η σημασία των λεμφαδένων στον καρκίνο του μαστού. Πόσοι και που είναι;