Ο πνευμονιόκοκκος και η σημασία του εμβολιασμού

του Μάριου Γενακρίτη, Φαρμακοποιός, Αντιπρόεδρος ‘‘Φαρμακοποιών του Κόσμου – Κύπρου’’, B.Sc Pharmacy , M.Sc Health Management, European Medicines Agency (EMA) Inspector

Ο εμβολιασμός, προφυλάσσει τα άτομα από ασθένειες που προκαλούν ιοί ή βακτήρια, ενώ αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα πλέον αποδοτικά από άποψη κόστους υφιστάμενα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας. Μέσω του εμβολιασμού το ανοσοποιητικό σύστημα ενισχύεται, θωρακίζοντας τον οργανισμό και κάνοντας τον ικανό να αντισταθεί στα συγκεκριμένα μικρόβια κάθε φορά που πιθανόν να έρθει σε επαφή μαζί τους. Σύμφωνα με στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), ο εμβολιασμός προλαμβάνει μεταξύ 2 έως 3 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο ανθρώπων όλων των ηλικιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιδιαίτερα, ο εμβολιασμός των ευπαθών ηλικιακά ομάδων πληθυσμού (ενηλίκων και παιδιών) είναι απαραίτητος αφού διαθέτουν ένα πολύ ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα. Με βάση το δεδομένο αυτό ο εμβολιασμός έχει θετική επίπτωση τόσο στη μείωση της νοσηρότητας όσο και της θνησιμότητας, βελτιώνοντας παράλληλα και την ποιότητα ζωής. Μεταξύ άλλων μολυσματικών ασθενειών ο Π.Ο.Υ. συστήνει τον εμβολιασμό των ευπαθών ομάδων κυρίως για την πρόληψη της γρίπης, του τετάνου, του κοκίτη και της πνευμονιοκοκκικής νόσου.

Η πνευμονιοκοκκική νόσος αποτελεί μια συχνή και δυνητικά σοβαρή λοίμωξη η οποία εκδηλώνεται με διάφορες μορφές όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα ή ακόμη και σηψαιμία προκαλώντας περί τους 1,6 εκατ. θανάτους κάθε χρόνο παγκοσμίως, κυρίως σε βρέφη και ηλικιωμένους, ενώ η διεισδυτική μορφή της αποδεικνύεται θανατηφόρος σε ποσοστό έως και 20% των προσβεβλημένων ενηλίκων. Η πνευμονιοκοκκική πνευμονία, και ιδιαίτερα η πιο σοβαρή μορφή της που προκαλείται από τη είσοδο βακτηρίων στο αίμα, εμφανίζει κακή πρόγνωση για τους ασθενείς ενώ και οι πιθανότητες πρόκλησης θανάτου είναι εξαιρετικά αυξημένες. Η ανάρρωση δε των ασθενών περιλαμβάνει πολυήμερη νοσηλεία ενώ μπορεί να περάσουν και αρκετοί μήνες πριν αποκατασταθεί πλήρως η υγεία τους, ιδιαίτερα όσον αφορά τα ηλικιωμένα άτομα.

Επιπρόσθετα, κάποια υποκείμενα ιατρικά νοσήματα, στα οποία περιλαμβάνονται η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το άσθμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, χρόνιες καρδιακοί νόσοι και οποιαδήποτε νόσος με ανοσοκαταστολή ή ανοσοανεπάρκεια, ενδέχεται να επιτείνουν τον προαναφερθέν κίνδυνο.

Παρά τη σοβαρότητα της και το ότι αποτελεί παγκοσμίως μια από τις σημαντικότερες επιβαρύνσεις για την υγεία, ο πνευμονιόκοκκος είναι παράλληλα από τις νόσους εκείνες που εύκολα προλαμβάνονται. Γι’ αυτό το λόγο η αναγκαιότητα της πρόληψης της με ανοσοποίηση μέσω του εμβολιασμού γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική.

Ορόσημο αποτελεί στα ιατρικά χρονικά και η πρόσφατη έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) για επέκταση της χορήγησης του 13δύναμου συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου σε ενήλικες άνω των 50 ετών για πρόληψη της διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου, γεγονός το οποίο γεμίζει το οπλοστάσιο της δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση της νόσου. Να σημειωθεί ότι, το συγκεκριμένο εμβόλιο, είναι ήδη εγκεκριμένο για βρέφη και παιδιά από 6 εβδομάδων έως 5 ετών και έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως πάνω από 350 εκατομμύρια δόσεις του με ασφάλεια.

Το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου καθώς και το αντιγριπικό μπορούν να γίνουν συγχρόνως, το καθένα σε ξεχωριστό βραχίονα. Ο διπλός εμβολιασμός δεν αυξάνει τις παρενέργειες, ενώ δρα αθροιστικά στην προστασία έναντι λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος. Μόνη αντένδειξη αυτού του εμβολίου είναι σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης.

Εν κατακλείδι θα μπορούσε να λεχθεί ότι, ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις ελάχιστες υπηρεσίες υγείας που κοστίζει πολύ λίγο συγκριτικά με τα τεράστια οφέλη που προσφέρει στην υγεία και την ευημερία των πληθυσμών. Στις μέρες μας, η έμφαση στην πρόληψη παρά στη θεραπεία χαρακτηρίζει κάθε οργανωμένη κοινωνία και η ανάπτυξη εμβολίων έναντι των σημαντικότερων νοσημάτων είναι κυρίαρχη στρατηγική του ΠΟΥ αφού με την αλόγιστη και ολοένα πιο συχνή χρήση αντιβιοτικών τα μικρόβια αναπτύσσουν αντοχή σ’ αυτά.

Ορθά δομημένα εθνικά προγράμματα εμβολιασμών μπορούν να διασφαλίσουν ότι κάθε παιδί και ενήλικας λαμβάνει το σωστό εμβόλιο, στο σωστό μέρος, την κατάλληλη στιγμή. Η επένδυση ανθρώπινων, υλικοτεχνικών και οικονομικών πόρων στα προγράμματα εμβολιασμών βελτιώνει τις υπηρεσίες παροχής πρωτοβάθμιας περίθαλψης και διασφαλίζει ότι η ζωή παιδιών και ενηλίκων δεν τίθεται σε κίνδυνο από νόσους που μπορεί να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού.

Στην προσπάθεια δημιουργίας μιας ασπίδας προστασίας για τη δημόσια υγεία όλοι οι υγειονομικοί φορείς οφείλουν να συνστρατευτούν μέσω μιας πλατειάς, συνεχούς και ορθής ενημέρωσης του κοινού αναφορικά με τα οφέλη του εμβολιασμού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. Επιπροσθέτως, σε δύσκολες οικονομικά συγκυρίες όπως η σημερινή, η πρόληψη μέσω του εμβολιασμού αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη στρατηγική καθώς και μία σημαντική επένδυση υγείας.

mgenakritis@gmail.com